Welke rechten rusten op mijn werken?

Op geschreven werk rust meestal één belangrijk type recht: het auteursrecht.

Auteursrecht beschermt originele teksten zoals romans, gedichten, essays, toneelstukken, columns, blogs en scenario’s. Dit recht ontstaat automatisch zodra je een werk schrijft dat voldoende creatief en origineel is – je hoeft het niet te registreren. Als auteur heb je het exclusieve recht om te bepalen hoe jouw werk wordt gekopieerd, gepubliceerd, vertaald, verfilmd of gedeeld. Dit geeft je ook de mogelijkheid om licenties te verlenen en inkomsten te genereren via gebruik door anderen.

Wat gebeurt er met de rechten op mijn werken na mijn overlijden?

Je auteursrechten op je teksten maken deel uit van je persoonlijk vermogen. Na je overlijden gaan deze rechten over op je erfgenamen. In een testament kun je zelf vastleggen wie dat zijn. Zonder testament bepaalt het wettelijk erfrecht wie jouw erfgenamen zijn.

Je erfgenamen worden dan rechthebbenden van jouw geschreven werk. Dat betekent dat zij het mogen exploiteren – bijvoorbeeld door het te publiceren, uit te geven, licentiëren of verkopen. Ook hebben zij recht op eventuele inkomsten die daaruit voortkomen.

Hoe lang zijn mijn auteursrechten nog geldig?

Je auteursrechten zijn geldig tot 70 jaar na je overlijden. Zolang het recht loopt, mogen anderen jouw werk alleen gebruiken met toestemming van de erfgenamen, en hebben zij recht op inkomsten uit gebruik.

Het auteursrecht op een gemeenschappelijk werk bestaat tot 70 jaar na het overlijden van de langstlevende maker.

Wie is mijn erfgenaam als ik geen testament heb?

Als je geen testament heeft opgesteld, bepaalt de wet wie je erfgenamen zijn en hoe je vermogen – waaronder auteursrechten – wordt verdeeld. Dit gebeurt via het groepenstelsel: erfgenamen zijn ingedeeld in vier groepen. Pas als er in een eerdere groep niemand (meer) in leven is, gaat het recht over naar de volgende groep.

De eerste erfgenamen zijn je echtgenoot, geregistreerd partner en kinderen. Is een kind eerder overleden, dan erven zijn of haar kinderen (de kleinkinderen) – in diens plaats. De nalatenschap wordt gelijk verdeeld tussen je partner en kinderen. Bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap geldt de wettelijke verdeling: de partner krijgt alle bezittingen, en de kinderen krijgen hun erfdeel als een geldvordering. Zij kunnen hun erfdeel meestal pas opeisen als de partner overlijdt, of bijvoorbeeld bij faillissement.

Zijn er geen partner of (klein)kinderen, dan erven je ouders samen met je broers en zussen. Halfbroers en halfzussen erven de helft van het erfdeel van een volle broer of zus. 

Als er niemand meer is in groep 1 of 2, gaat de erfenis naar je grootouders en hun kinderen en kleinkinderen – dus ooms, tantes, neven en nichten. Zijn er ook in groep 3 geen erfgenamen, dan wordt gekeken naar de overgrootouders en hun afstammelingen.

Wat kan ik vastleggen in een testament?

In een testament kun je vastleggen wie jouw erfgenamen zijn en wie jouw auteursrechten erft. Dit kunnen familieleden zijn, maar ook vrienden, een goed doel of een erfgoedinstelling. Je kan hen als (mede)erfgenamen van de gehele nalatenschap aanwijzen, of je specificeert wie welke rechten krijgt.

Je kunt ook bepalen hoe je auteursrechten beheerd en geëxploiteerd mogen worden na je overlijden. Denk aan:

• Wie jouw werk mag blijven uitgeven of beheren.
• Of je werk (niet) mag worden aangepast, vertaald of verfilmd.
• Of je een executeur wilt benoemen die zorgt voor goede afhandeling van uw erfenis.
• Of niet-gepubliceerde werken mogen worden uitgegeven.

Als ik meerdere erfgenamen heb - moeten zij dan gezamenlijk besluiten nemen?

Als je meerdere erfgenamen hebt, worden zij samen eigenaar van jouw auteursrechten. Ze vormen dan een gemeenschap en moeten in principe gezamenlijk beslissingen nemen over het beheer en de exploitatie van die rechten. Denk aan zaken als het verlenen van licenties, het opkomen tegen inbreukmakende kopieën, of het innen van royalty’s. In de praktijk betekent dit vaak dat alle erfgenamen moeten instemmen met belangrijke beslissingen. Dat kan omslachtig zijn, vooral als er verschillende meningen zijn.

Als erfgenamen het onderling niet eens worden, kan dit leiden tot blokkades of zelfs juridische procedures. Door vooraf goede afspraken te maken, kun je voorkomen dat je werk onder het stof komt of dat inkomsten blijven liggen.

Gelukkig kunnen erfgenamen onderling afspraken maken in een 'beheersregeling' om het beheer eenvoudiger te maken – bijvoorbeeld door: één persoon een volmacht te geven om namens iedereen op te treden, de rechten te verdelen  in een verdelingsakte, en/of een beheerder aan te wijzen voor het dagelijks beheer van de muziekrechten.

Hoe zit het met de rechten op gemeenschappelijke werken?

Bij het schrijven kunnen meerdere personen samenwerken, waarbij hun creatieve bijdragen samen één ondeelbaar werk vormen. In dat geval delen zij het gemeenschappelijke auteursrecht. Voor gebruik van het werk is in principe toestemming nodig van alle rechthebbenden. Na overlijden gaat iemands aandeel in het auteursrecht over op diens erfgenamen. De erfgenamen worden dan gezamenlijk rechthebbende met de langstlevende maker(s).

Moet ik mijn persoonlijkheidsrechten overdragen?

De Auteurswet geeft makers zogenoemde persoonlijkheidsrechten, ook wel morele rechten. Op basis daarvan kun je je verzetten tegen openbaarmaking van de muziek zonder naamsvermelding, of onder een andere naam. Ook kun je je verzetten tegen 'verminking' van het werk.

De huidige wettelijke regeling is als volgt: na overlijden gaan de persoonlijkheidsrechten alleen over op een andere persoon als deze persoon expliciet is aangewezen bij uiterste wilsbeschikking. Als je dit niet regelt, vervallen de persoonlijkheidsrechten zodra je overlijdt.

Let op! De Nederlandse wetgever ziet hier een risico in en wil de wet wijzigen zodat nabestaanden de persoonlijkheidsrechten altijd kunnen uitoefenen, ook zonder dat zij daartoe expliciet zijn aangewezen. De Tweede Kamer heeft in december 2024 een wetswijziging aangenomen om dit te regelen. De Eerste Kamer moet nog akkoord geven op de wijziging. Als de wijziging intreedt, komen persoonlijkheidsrechten automatisch aan nabestaanden toe, tenzij een andere persoon is aangewezen.

(*) Let op: de laatste update van dit bericht was op 8 oktober 2025.

Wat gebeurt er met mijn contracten na mijn overlijden?

Als beeldmaker sluit je tijdens je carrière vaak verschillende contracten, elk met een eigen rol in het beschermen en uitgeven van je werk:

• Uitgeefcontract voor de uitgave van literaire werken
• Overeenkomst van opdracht voor teksten die je als freelancer in opdracht schrijft voor een krant, tijdschrift of platform
• Lira Aansluitingscontract voor het beheer van je auteursrechten en innen van vergoedingen voor exploitatie
• Bemiddelingscontract, bijvoorbeeld met de Schrijverscentrale, voor schrijvers en dichters die optredens, lezingen of workshops verzorgen

Na je overlijden gaan deze contracten in principe over op je erfgenamen. Zij nemen jouw rechten en plichten over, tenzij in het contract staat dat het eindigt bij overlijden of dat de afspraken strikt persoonlijk en niet overdraagbaar zijn. Het is daarom verstandig om de inhoud van je contracten goed te (laten) controleren, zodat je erfgenamen weten wat hun positie is en er geen rechten of inkomsten verloren gaan.

Hoe gaat Lira om met het overlijden van een beeldmaker?

Lira beheert collectief auteursrechten van schrijvers, vertalers en freelance journalisten. Lira int vergoedingen voor het (her)gebruik van hun werk en keert deze jaarlijks uit aan de rechthebbenden. Erfgenamen kunnen zich melden bij Lira.

Lira keert na het overlijden van de auteur de vergoedingen uit aan de erfgenamen. De erfgenamen moeten hiervoor een Verklaring van Erfrecht overhandigen. Dit document is beschikbaar bij de notaris.



Wie kan mijn portretrecht uitoefenen na overlijden?

Het portretrecht is het recht je te verzetten tegen publicatie van een foto waarop je herkenbaar bent afgebeeld, mits daar een redelijk belang bij is. Een redelijk belang is bijvoorbeeld een commercieel belang als je een 'verzilverbare populariteit' hebt als bekend persoon, of een privacybelang.

Het portretrecht is geen eigendom (vermogensrecht) en gaat daarom niet op dezelfde manier over op de  erfgenamen. De Auteurswet regelt dat alleen 'nabestaanden' het recht mogen uitoefenen na overlijden van de geportretteerde. Dit zijn ouders, echtgenoten, geregistreerde partners en kinderen.

De nabestaanden kunnen verbod op publicatie of verwijdering van de foto van de overledene vorderen. In sommige gevallen kan zelfs een vergoeding worden gevraagd voor het gebruik van het portret.

Let op: als de foto in opdracht is gemaakt, bijvoorbeeld bij een fotoshoot, gelden andere regels en mogen de nabestaanden het portretrecht slechts gedurende tien jaar na overlijden uitoefenen.

Welke praktische zaken kan ik alvast regelen?

Zorg voor een goede documentatie van je werken. Houd bij waar uw beelden zijn opgeslagen en welke licenties en contracten u heeft gesloten.

Daarnaast is het goed om alvast te bepalen wie toegang krijgt tot uw 'digitale nalatenschap'. Je kunt er bijvoorbeeld voor kiezen om wachtwoorden na te laten voor de volgende platforms- en accounts.

• E-mailaccounts
• Social media accounts
• Drive of cloud omgeving voor opslag van foto's en bestanden
• Online abonnementen
• Entertainment en streamingdiensten

Heb je nog andere vragen?

Neem contact op met de experts van De Vos & Partners Advocaten